Interview met Andre Vas

Na wat wederzijdse speelsheid, raakten we al snel in gesprek over thema’s als leren en discipline, die we duidelijk delen. André’s benadering en kijk op het leven inspireren mij enorm om… laten we zeggen, “er het maximale uit te halen”. Naast cruciale kennis heb ik van hem geleerd om dingen concreet te maken, vragen te stellen en de waarde te begrijpen van het zelf formuleren van kennis.

Ik waagde de sprong en zette ons gesprek voort in een interview dat ik halverwege het seminar begin juli 2025 met hem had.

Dit is een vertaling van het interview (druk eventueel op het vlaggetje voor het origineel in het Engels). 

Beste André, laten we je eerst even voorstellen. Kun je me in het kort, in een paar hoogtepunten, vertellen wat je naar Vedanta heeft gebracht?

De zoektocht naar de waarheid. Een zoektocht naar de waarheid is een lange reis, met veel hindernissen en fouten en met vallen en opstaan. En met de verrassing dat de meeste dingen die veelbelovend zijn, niet werken. Ze zijn onvolledig, ze zijn gedeeltelijk en ze hebben me ertoe aangezet om verder te zoeken.

Dus ik had iets nodig dat logisch was, iets dat aansloot bij mijn emotionele leven, iets dat niet in tegenspraak was met mijn ervaring en ook iets dat niet te ontkennen was. Iets dat ik van geen enkel standpunt zou kunnen ontkennen. Als het te ontkennen is, kan het niet de waarheid zijn, kan het niet absoluut zijn.

Wanneer ontdekte je Vedanta?

Ik ontdekte Vedanta in 2017, direct nadat ik “A Course in Miracles: 365 Day Workbook” had afgerond, waar ik een jaar lang mee had gewerkt. Het leerde me de wereld te zien als een uitdrukking van God en mijn overtuigingen over dingen te veranderen. Het leerde me meer te zien dan alleen de “wereld”. Kort daarna kocht ik een boek met de titel Arunachala (een stad in Zuid-India, waar Ramana Maharshi woonde), dat mij was aangeraden door mijn vriendin, met wie ik had gebroken, omdat ik rond 2016 alleen maar aan moksha (bevrijding) dacht. Zij zei dat ik dit boek moest kopen. In dat boek stond een interview met James Swartz, die commentaar gaf op de leer van Ramana (die ik al jaren vereerde). Ik zocht hem op op Google. Hij gaf een  25-daagse seminar in Arunachala, waar ik naartoe ging. Dat was mijn eerste officiële kennismaking met de Advaita Vedanta-traditie.

Dus eigenlijk had je al voordat je bij Vedanta kwam het idee van vrijheid in je hoofd.

Al meer dan tien jaar lang was die vrijheid een drijfveer die me naar het boeddhisme en Neo-Vedanta en zoveel andere dingen bracht.

Wist je toen al wat je zocht?

Verlichting. Verlichting.

En wanneer ontdekte je dat het om kennis gaat, dat het allemaal om kennis draait… Ontdekte je dat in Vedanta of wist je dat op de een of andere manier al?

Ik ontdekte specifiek in Vedanta dat het ontbrekende ingrediënt kennis is en dat het de lijm is die alles bij elkaar houdt. Zonder kennis, ontdekte ik, is ervaring vluchtig.

Om welke reden specifiek kennis?

Om welke reden is het specifiek kennis? Ja, waarom kennis? Omdat kennis het mij moet laten zien. Het laat mij iets zien dat niet in tegenspraak is met mijn ervaring.

Het is een autoriteit die zegt dat dit de werkelijkheid is. Dus als ik blijf twijfelen aan mijn persoonlijke ervaring, zal er altijd een vergelijking zijn. Zolang er een vergelijking is, is er twijfel.

Zolang er twijfel is, is er geen gemoedsrust. En zolang er geen gemoedsrust is, gaat de zoektocht door. Kennis biedt dus een kader van autoriteit en daarbinnen een middel om:  ‘daar te komen, bij die visie aan te komen en in die visie van de waarheid te verblijven’.

We hebben ook kennis nodig omdat we op zoek zijn naar iets dat al bestaat, nietwaar?

Ja, dus kennis is iets dat antwoorden geeft en de zoektocht beëindigt. Elke zoektocht naar wat dan ook, zelfs de zoektocht naar goed kunnen communiceren. Die zoektocht stopt door kennis over het onderwerp te vergaren.

Want als ik niet weet wat er moet gebeuren, hoe het moet gebeuren en wat het zou moeten zijn, dan blijven we maar twijfelen en leven we in onzekerheid.

Kennis ontrafelt of onthult dus de manier waarop iets zou moeten gebeuren. Als ik dat niet weet, houdt de zoektocht nooit op.

Dus een mens werkt eigenlijk altijd met kennis, ook bij elke handeling?

Ja, we werken altijd met kennis, bewust of onbewust, zelfs om ons aan iets te wijden. Men moet door middel van kennis mantra’s leren, juist gedrag, de juiste manier om het altaar te benaderen. Dus alles is eigenlijk gewoon het wegnemen van ‘ik weet het niet’. Dat is alles wat we doen; we verwijderen gewoon de sluiers die ons ervan weerhouden te weten wat er is.

En als we dat doen, krijgen we gemoedsrust. We doen dat nu al zo lang dat het enige wat we missen, is dat ik niet weet wie ik ben, en dus verwijdert Vedanta het ‘ik weet het niet’ met betrekking tot mij, de zoeker, en zo brengt het gemoedsrust.

Dat is heel duidelijk, dank je. Nu even een kleine sprong naar jou persoonlijk. Kun je me iets vertellen over je dagelijkse schema, een normale gemiddelde dag, zodat ik een beetje inzicht krijg in je leven?

Mijn dag is een onderdompeling in leren. Ik ben leergierig en ik hou van cursussen over Sanskriet, programmeren, biologie en wetenschap. 

En mijn dag bestaat uit wakker worden en elke dag zonder uitzondering 10 minuten mediteren. Direct daarna drink ik proteïnepoeder, ga ik naar het sportveld en ren ik 30 minuten.

Elke dag?

Elke dag zonder uitzondering, behalve op zondag. Maar zelfs op zondag ren ik in huis. Ik ren dus al meer dan de helft van mijn leven. Dat is meer dan 20 jaar. En op het sportveld luister ik nog eens anderhalf tot twee uur naar podcasts. Ik luister graag naar Blinkist (krijg de belangrijkste ideeën uit boeken, podcasts en experts in 15 minuten).

Zelfs tijdens het hardlopen?

Niet tijdens het hardlopen, maar na het hardlopen. Dus alle soorten audio die inspirerend zijn, zoals biografieën en geschiedenislessen. Er is Audible van Amazon. Oké, dus alles wat met onderwijs te maken heeft.

Oké, en later op de dag kom je terug van het sportveld…

En dan kom ik terug en ga ik meteen verder met het plannen van een les, het plannen van een cursus, of gewoon mijn eigen hobby’s, voornamelijk computers. Ik houd van programmeren of een taal leren. In dit tijdsblok is er ook ruimte voor Vedanta of het ontwikkelen van mijn vaardigheden. Ja, dus eigenlijk bestaat 90% van mijn dag uit studeren. Maar dat studeren is geen Vedanta, want Vedanta studeer je niet.

Vedanta is een manier van leven. Het is een begrip van wat is. Dus ik bestudeer geen manier van leven, ik bestudeer persoonlijke dingen die ik leuk vind, zoals geschiedenis, biologie, astronomie, wiskunde.

Dat was je middagblok, om zo te zeggen. En ’s avonds gaat deze studie verder? Of heb je manieren om te ontspannen?

Mijn manier om te ontspannen is studeren. Ik stop nooit met studeren. Elke ademhaling is bewust en wordt besteed aan leren. Dit doe ik al meer dan 20 jaar.

Je vertelde ons dat je twee keer per dag mediteert, dus je sluit de dag af met een meditatie.

Ja, en dan eindigde de dag met dezelfde meditatie als waarmee ik ’s ochtends begon, en ik bad voor mezelf, maar daar ben ik mee gestopt. Nu bid ik voor mijn dierbare studenten. Dus ik denk aan mijn studenten en hoop dat ze de kennis mogen hebben. Mogen hun levens bevrijd worden en weer verbinding maken met wat belangrijk is.

Ik voel dit verlangen bij jou om te leren, en het inspireert me enorm. En daar wil ik je voor bedanken. Maar hoe ervaar je dat nu, is het niet iets automatisch? Is het alsof je ‘gewoon leert’ of is het ‘je moet leren’? Het is iets anders om te moeten leren of gewoon te leren.

Natuurlijk, het is gewoon leren en dat komt omdat de persoon gewoon een nieuwsgierige geest heeft. En als het niet bij mij thuis is, dan is het terwijl ik een leuke tijd heb met vrienden.

Daar is het niet nodig om te leren. Ze spelen gewoon allemaal. Maar thuis heb ik die plek geassocieerd met leren.

Is het een plezier voor je?

Het is het enige relatieve plezier in mijn leven. Dus waar ik ook ga, ik vind het leuk om te leren.

Ik herinner me dat we daar deze week over hebben gesproken. Maar het is ook een typische ervaring, nietwaar? In deze subtiele wereld waarin je je bevindt als je leert, de subtiele wereld van het intellect.

Ja, het is wat ervoor zorgt dat iemand voortdurend streeft naar meer en beter en naar bijdragen, naar een betere bijdrage aan de wereld. Dus mijn motivatie om te leren is gewoon om bij te dragen en een goede leraar te zijn.

Kun je me iets vertellen over hoe je Vedanta-leraar bent geworden, hoe dit proces tot stand is gekomen en wat je innerlijke proces was?

Tja, worden, ik zou niet zeggen dat het worden is. Ik denk dat om iets te worden, je erover moet nadenken en er een soort persoonlijke investering voor moet doen. Voor mij is het meer alsof ik erin gegooid ben, zonder dat ik dat wilde.

Ik denk dat, door de Vedanta-leringen, toen de kennis glashelder werd er gewoon een spontane neiging was om dit te gaan delen. En ik denk dat een Vedanta-leraar niet iemand is die ervoor kiest om dat te worden. Ze hebben al een persoonlijkheid die relatief bekwaam is in praten, lesgeven en presenteren. Dus dat wordt gewoon overgedragen op Vedanta.

Natuurlijk, het is een gave, een talent, en je moet je talenten erkennen.

Ja, en de herkenning van talenten wordt duidelijk tijdens het lesgeven. Lesgeven is een van de snelste manieren om te erkennen waar mijn hiaten zitten, waar mijn lacunes zitten.

En delen biedt ook die mogelijkheid, zelfs in groepen aan de kant van de studenten.  Ik heb bijvoorbeeld tijd doorgebracht in Chinmaya Mission in Kerala en daar dacht ik dat ik competent was. Maar toen we deze basisideeën in het Sanskriet moesten delen, kende ik niet veel basiswoorden in het Sanskriet, hoewel dat niet belangrijk is om te onderwijzen in de westerse wereld. Ik vond het toch nodig om recht te doen aan de traditie door deze basiswoorden uit de Tattva Bodha te leren, en dus zou ik zeggen dat ‘leraar worden’ meer te maken heeft met ervoor zorgen dat je kennis goed afgerond is en in lijn is met de traditie. En nog iets: om les te kunnen geven, heeft een Vedanta-leraar iemand nodig die hem of haar bij de hand neemt, dat is cruciaal. Een hechte relatie met zijn eigen leraar. Als je in die eerste jaren geen relatie met een leraar hebt, weet ik niet hoe je met vertrouwen les kunt geven.

Je had het ook een beetje over onzekerheid gehad, omdat mensen je beoordelen omdat je jong bent. Jong en getalenteerd. Ik zie je ook als een ambitieus persoon in het leven, dus hoe combineer je deze woorden?

Zeker. Ik bedoel, ambitieus zijn heeft zeker zijn voordelen, omdat het je door moeilijke tijden heen helpt. En mensen voelen zich hier niet prettig bij, omdat ze deze spiegel in zichzelf zien.

‘Deze man is erg gemotiveerd’, ‘ze zijn erg moedig’. En dus is er soms een neiging om hen te beoordelen of ze te zien naar wat je weet. Zie mij op zijn minst zoals ik mezelf heb ervaren als incompetent of afwijzend. Het mooie is dat elke keer dat ik werd afgewezen, ik een extra stap heb gezet. Met andere woorden, ik heb geleerd om gewoon mijn deel te doen en om immuniteit tegen het oordeel van mensen op te bouwen.

Doorzettingsvermogen is belangrijk voor je, nietwaar? Het is natuurlijk een belangrijke eigenschap?

Ja, doorzettingsvermogen is absoluut de belangrijkste eigenschap die een Vedanta-leraar of aspirant nodig heeft om dingen te begrijpen.

Je komt niet uit een specifieke wijsheids-traditie, cultureel gezien, ook je thuissituatie was dat niet, vertelde je ons. Je moest dit helemaal zelf uitzoeken?

Ik had het al rond mijn negentiende uitgezocht.

Er was een wijsheid die op de een of andere manier al was doorgegeven, er was al een innerlijke wijsheid, maar er waren veel twijfels en onzekerheden, en er was veel nieuwsgierigheid en ambitie om te ontdekken.

Dus mijn cultuur, mijn afkomst, werd ontwikkeld door verfijning. Wat werkt en wat werkt niet? We noemen dit deductie. Afleiden wat niet werkt, vasthouden aan het volgende, op het moment dat er een gat is, en dat gat niet te dichten is, ga ik verder met het volgende.

Dit brengt je uiteindelijk bij Vedanta, althans voor mij was dat zo. Het is dus een kwestie van veel logica, rationaliteit en onderscheidingsvermogen gebruiken. En dat heeft mij geholpen, dat is iets wat ik al sinds mijn kindertijd heb meegekregen.

En het moet ook op de een of andere manier iets karmisch zijn. Ik bedoel, mensen zoals jij zijn nogal vroegrijp. Op jonge leeftijd herkennen ze dingen die sommige mensen pas op latere leeftijd ontdekken of helemaal niet in hun leven. Dat is misschien de X-factor, het genadige deel ervan.

Misschien. Er zijn twee soorten mensen, de ene kan die hiaten heel snel wegwerken, de andere blijft daar veel langer in hangen.

Je zou kunnen zeggen dat er een soort karmische overgang is die een persoon doormaakt. ‘Het zijn van een denker’ wordt bijvoorbeeld meegenomen.

Je hebt ongeveer twee jaar gestudeerd bij Chinmaya Mission. Het volgende is, denk ik, het gele koord. Sevika, Brahmacharya en dan gaat het formele proces verder. Je hebt een zeer gedisciplineerd leven geleid. Heb je er ooit aan gedacht om een formele Sannyasi te worden, een Vedantische monnik?

Rond 2019 ging ik naar Swami Paramarthananda, naar Chennai, om hem specifiek om sannyas te vragen. En hij stelde me een vraag. Hij zei: ‘André, wil je populair zijn, of wil je contact maken met mensen?’. Ik zei: ‘Ik wil contact maken met mensen’. En hij zei ook: ‘Blijf dan als huishouder’. Hij zei ook: ‘De sannyasi-traditie is alleen geldig in India. In het Westen heeft het geen plaats’.

Hoewel je ziet dat sommige Westerse mensen ingewijd worden?

Maar hij vertelde me dit specifiek. En het is waar, het komt uit een Vedische cultuur en ik ben het er nu mee eens dat er in het Westen geen plaats voor is. Het is een omgeving, de omgeving van Sanyasi, het is binnen India. Dat was alles wat ik nodig had om te horen om huisbewoner te blijven.

Oké, cool. Dan hebben we Swami Chinmayananda, Chinmaya Mission. Ja. We hebben Swami Dayananda. Ja. En Paramarthananda, afkomstig van Dayananda. Wie is jouw leraar?

Mijn leraren zijn Neema, Swami Paramarthananda, Advayananda (van Chinmaya), James Swartz, Swami Dayananda. Maar de belangrijkste is Neema.

Ze is een leerling van Dayananda.

Ze volgde, ik denk, rond 1996 een driejarige opleiding bij Dayananda. Daarna ging ze weer voor de Verenigde Naties werken en ze begon rond 2012 fulltime les te geven, geloof ik.

Oké, voordat ik je vraag naar je relatie met je goeroe Neema, kun je iets zeggen over de ontwikkeling van Vedanta en de verschillen tussen Chinmaya en de manier waarop Chinmaya Mission tegenwoordig lesgeeft en Dayananda, Arsha Vidya?

Natuurlijk, dat kan ik, want ik heb veel tijd met beiden doorgebracht en er is een duidelijk, onderscheidbaar verschil. Ik zal niet zeggen dat de een beter of slechter is, alleen anders.

Als ik de waarheid zou willen achterhalen, met behulp van de methodologie en erop vertrouwend dat de methodologie is opgesteld zoals die hoort te zijn, zou ik naar Dayananda gaan. Als ik de waarheid wil begrijpen, zou ik naar Dayananda gaan.

Ik heb altijd de indruk gehad dat Dayananda’s kennis zeer nauwkeurig is, maar je zegt dat een opleiding bij Chinmaya het beste is om leraar te worden?

Ik wil alleen maar duidelijk maken dat beide tradities absoluut briljant zijn. Maar vanuit mijn persoonlijke ervaring is het de traditie van Swami Dayananda die mij raakt, mijn hart, die mij tot in het diepst van mijn ziel raakt, die rechtstreeks tot mijn identiteit spreekt.

En wat mij doet kijken naar de details en de toewijding en de cultuur die geïntegreerd is in Vedanta, daarvoor zou Chinmaya zijn. En voor een leraar zijn ze allebei geweldig, denk ik.

Als ik alleen op zoek was naar de waarheid, zou ik rechtstreeks naar Dayananda gaan.

Het is een grote zegen dat ze allebei hier zijn, nietwaar?

Ja.

Kun je iets zeggen over wat Swami Paramarthananda hieraan heeft toegevoegd, wat betreft stijl of inhoud?

Als ik Vedanta zou willen onderwijzen en alle inzichten en verbanden tussen termen zou willen begrijpen, zou ik van hem leren. Wat betreft de invloed op mij, het transformeren van mijn leven, zou ik naar Dayananda gaan. Ik heb drie jaar lang de kennis van Swami Paramarthananda onderwezen in mijn eerste Bhagavad Gita-cursus.

Maar persoonlijk ben ik emotioneel niet geraakt door zijn taalgebruik. Ik heb geen directe transformatie van moment tot moment ervaren die ik concreet in mijn hele wezen kan voelen. Door hem ben ik op een wetenschappelijke manier onderwezen, maar mijn hart is niet geraakt. De taal van Swami Dayananda daarentegen zet me aan het denken, doet me de toewijding aan de Heer voelen en zorgt ervoor dat ik die toepas in de moderne wereld. Dit is natuurlijk een persoonlijke ervaring.

En over Neema, kun je me iets vertellen over haar en haar leer en wat ze voor jou betekent?

Ze brengt de emotionele kant in de hele leer. Ze brengt orde en balans. Wat ik daarmee bedoel is dat ze me uit mijn hoofd haalt. Ze zet deze kennis om van intellectualiseren naar gewoon het voelen van de aanwezigheid in het leven. Juist dat emotionele aspect dat de persoon compleet maakt.

Toen ik bijvoorbeeld begon met mijn eerste leraar, James Swartz, was ik tegelijkertijd bij de Chinmaya Int. Foundation. Ik zat erg in mijn hoofd, en ik denk dat dit komt omdat mannelijke leraren de neiging hebben om veel logisch te praten en hun manier hield me in mijn hoofd. Neema was dus de enige leraar die me uit mijn hoofd haalde en me naar wat ze in de westerse wereld het ‘hart’ noemen bracht, en wat dit werkelijk betekent. Het is alsof de hersenen en het hart elkaar de hand schudden.

Ik noem dat de volledige verspreiding van de kennis. De kennis verspreidt zich door mijn hele wezen. Voordat zij kwam, voelde ik dat de kennis bijna op één plek zat. Alsof het op één plek vastzat of op één plek werd vastgehouden.

Toen Neema in mijn leven kwam, verspreidde die kennis zich overal. En ik denk dat dit komt omdat ze het hart raakt. Ze is daartoe in staat. Terwijl veel mannelijke leraren spreken over feiten, logica en rede.

Oké, je zegt veel mannen op logica en rede gericht zijn. Nu deze gewaagde vraag. Kunnen we zeggen dat wat zij bij je losmaakte te maken heeft met het feit dat zij (Neema) een vrouw is? Het is een goede zaak dat er steeds meer swaminis in het veld komen.

Klopt. Ik had een vrouwelijke figuur nodig in mijn leven. En dus was zij in staat om door te dringen tot wat mannelijke figuren niet konden. Hoe geweldig ze ook waren, zij is de enige die dat heeft gedaan.

Dank je. Niet elke leraar heeft een leraar. Ze hebben leraren gehad, maar gaan niet meer naar hun leraar. Maar jij wel. Jij hebt een leraar. Wat betekent het om leraar te zijn en onderwezen te worden?

Je bedoelt, wat betekent het om leraar te zijn en om leerling te zijn?

Om ook leerling te zijn, ja.

Ik denk dat het een perfecte balans is. Het houdt iemand volledig scherp en volledig nederig. Het zorgt ervoor dat iemand zich niet in een toevallige rol van superioriteit of zelfingenomenheid kan plaatsen. En dus houdt het een perfect midden voor beiden.

Coacht ze jou ook? Meestal over onderwijskwesties misschien?

Nee, niet meer.

Deed ze dat?

Ik leer nu niet veel meer van mijn lerares. Ze is er gewoon als een soort herinnering, af en toe, dat dit het juiste pad is. Ik denk dat er een bepaald moment komt waarop iemand, in ieder geval een leraar, zelfcompetent is en in staat is om op eigen kracht te bloeien. Maar zoals ik al zei, zijn er nog steeds wat herinneringen (‘reminders’) nodig.

Gisteren heb je ons op zachte toon begeleid om de wereld te zien als Ishvara. Welke rol speelt toewijding of liefde eigenlijk in jouw ervaring?

Toewijding is persoonlijk. Het heeft geen specifieke vorm of betekenis. Het is iets dat je in jezelf ontdekt, hoe je je verhoudt tot het goddelijke om je heen. Voor mij is het gewoon een vorm van dankbaarheid, een vorm van praten met God, een vorm van zien. Als ik een voorwerp zie, als ik een persoon zie, herken ik cognitief en moeiteloos dat er meer is dan ik zie. Dat is een cognitief begrip.

Is het ook een emotie, zoals betovering misschien?

Zie je, daarom zeg ik dat deze toewijding heel persoonlijk is. Ja, en hoe je het ook doet, het roept een zekere eerbied, een bepaalde emotie in je op. Er is geen specifieke techniek die ik kan delen.

Nee, maar ik vraag specifiek hoe het voor jou is.

Er is dankbaarheid. Er is waardering, er is het juiste doen. Want toewijding is per definitie je toewijden aan iets anders. Dat is wat toewijding is. Ik wijd me daaraan. Dat is de enige manier waarop toewijding op empirisch niveau kan werken.

Dus ik erken dat Ishvara aanwezig is en ik doe het juiste, ik doe mijn uiterste best. Ik geef mijn uiterste best tot ik moe ben. Dat is toewijding voor mij, het beste geven wat ik kan.

Veel van jouw studenten zijn moderne wereldse huishouders, nietwaar? Kun je een moderne zoeker definiëren in vergelijking met een traditionele zoeker? En wat zijn de belangrijkste obstakels voor typisch moderne zoekers?

Ik zou gewoon zeggen dat zowel moderne als traditionele zoekers zich precies hetzelfde verhouden tot Vedanta, tot de waarheid. Het is vragen stellen. Het is het tot op de bodem uitzoeken van de kwestie. Het is de bereidheid om perspectieven te ontdekken, om van perspectief te veranderen. Om van perspectief te veranderen moet je nadenken, moet je vragen stellen. Of iemand nu traditioneel of modern is, de inhoud kan veranderen, maar de intentie is hetzelfde. Het soort vragen, de cultuur kan veranderen, maar het onderliggende verlangen om te onderzoeken is hetzelfde. Het gaat om wat de waarheid is.

Oké, laat me de vraag anders formuleren. Een huishouder in de oudheid en een huishouder nu, die hebben verschillende uitdagingen, denk ik. Ze bevinden zich in een ander domein, nietwaar?

Ja.

Kunt je iets zeggen over de specifieke valkuilen of obstakels voor moderne studenten en onderzoekers?

Welnu, moderne obstakels of obstakels in het algemeen zijn afleidingen van het moderne leven.

Dit betekent dat men onderzoek meer tot een levensstijl moet maken dan tot een geplande taak. Als het een geplande taak is, zal hen dat geen voldoening geven.

Maar als men kan leren door vragen te stellen, door een onderzoekende geest te ontwikkelen, dan wordt onderzoek natuurlijk. In die zin zijn uitdagingen nooit een obstakel voor onderzoek, omdat onderzoek juist uitdagingen oplost.

Dus tenzij een uitdaging het onderzoek stopt, kan iemand zich niet veroorloven dat een uitdaging het onderzoek stopt, omdat hij uit zijn uitdaging wil komen. Om uit de uitdaging te komen, moet je onderzoek doen.

Kunnen we zeggen dat moderne mensen die in het normale hectische leven met uitdagingen worden geconfronteerd, en beoefenaars van Vedanta, dezelfde kwalificaties nodig hebben om succesvol te zijn? Discipline bijvoorbeeld?

Ja, om onderzoek te doen heb je, zoals ik al zei, zeker een onderzoekende geest nodig. Het is geen geplande taak. Je moet dat soort persoonlijkheid hebben. Iedereen kan dit ontwikkelen. Dus wat uitdagingen betreft, gaat het eigenlijk gewoon om het leren stellen van vragen.

De meeste mensen zijn gewoon geen meesters, ze zijn gewoon niet gekwalificeerd, of beter gezegd: ‘Ze stellen niet genoeg vragen’. En dus wordt zelfs een vraag iets vreemds. En toch vereist het hele waarheidsproces een onderzoekende, kritisch denkende geest.

Aristoteles, Plato, zij leerden gewoon ‘alles in twijfel te trekken’. Stel je ervaringen in twijfel, stel de wereld in twijfel, stel je ideeën in twijfel, stel je gedrag in twijfel, stel de samenleving in twijfel, stel de regering in twijfel. Het gaat er dus eigenlijk gewoon om dat je die natuurlijke neiging tot vragen stellen hebt.

De uitdaging zal altijd anders zijn, maar het vragen stellen houdt niet op. Dat wat discipline betreft. Dus wat er ook nodig is, is dat de persoon vragen stelt, dat is wat er nodig is. Of het nu gaat om discipline, om een levensstijl, om het vereenvoudigen van je levensstijl, het gaat om een kritische geest.

Wat leidt tot die kritische geest, dat is iets wat je in de loop van de tijd kunt ontwikkelen. Zoals de Bhagavad Gita spreekt over sattva saṁśuddhi, het hebben van een zuivere geest. Dat is het antwoord. Een zuivere geest hebben. Waarom een zuivere geest hebben? Om de tijd en de interesse te hebben om vragen te stellen. Zolang de geest bezig is met moderne uitdagingen, moderniteit en sociale media en het surfen op het internet en het passief tot zich nemen van informatie, zal hij geen vragen stellen.

Dus wat ik voorstel, om terug te komen op het onderzoek, is om vragen te creëren. Met de huidige AI kunnen we vragen creëren.

Dat is leuk. Ik wilde het even over AI hebben. Je gebruikt AI in verband met het onderwijs.

Ja.

Hoe gebruik je AI? Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen?

De nadelen van AI zijn: het neemt het vermogen om vragen te stellen weg. En om de effecten te neutraliseren, zoals we nu bij scholen zien, melden ze dat kinderen hun basisvaardigheden voor kritisch denken verliezen omdat ze geen vragen stellen, ze onderzoeken niets, ze krijgen de antwoorden gewoon aangereikt.

En hoewel het op korte termijn handig is, is het op lange termijn niet nuttig en helemaal niet goed voor de persoon in kwestie. Omdat ze niet in staat zijn om de diepgang van het leven te zien.

AI is naar mijn mening geweldig als je zelf al het harde werk en onderzoek hebt gedaan. Dan kan AI je hiaten opvullen.

Nou, dat is een specifieke vraag die ik je wil stellen. Want een beginner heeft natuurlijk moeite om te verifiëren wat AI zegt. Hoewel het erg intelligent is en gevoed wordt door de input van een goeroe, is verificatie toch…

Verificatie is tegenwoordig geen probleem.

Zelfs in Vedanta, omdat het zulke kostbare en belangrijke kennis is?

Ja, verificatie is naar mijn mening geen probleem meer. Het geeft je bevredigende antwoorden, zelfs in Vedanta. Ze gebruiken misschien woorden als ziel, die we in traditionele Vedanta nooit gebruiken.

Maar terugkomend op het onderwerp: AI kan geweldig zijn om een curriculum te genereren als iemand Vedanta wil leren, dan kunnen ze iets zeggen als: ‘Wat zijn de vijf belangrijkste kwalificaties die ik nodig heb?‘ of ‘Hoe breng ik deze kennis in mijn leven?’ Of ‘Wat is het verschil tussen dit en dat?’ Toen AI voor het eerst opkwam, had ik nog steeds een aantal vragen over Vedanta, omdat mijn lerares die niet wilde beantwoorden. Ze was gewoon niet geïnteresseerd in die onderwerpen.

Maar ik was geïnteresseerd in wat Hiranyagarbha is, wat de deva’s zijn, bijvoorbeeld. En toen AI eenmaal kwam, werd elk van die vragen perfect beantwoord.

En voel ik me gelukkig dat ik de tijd heb genomen om zelf onderzoek te doen? Absoluut. Want, zoals ik al zei, hoe harder je worstelt om iets te ontdekken, hoe meer je worstelt, hoe meer je leert.

AI geeft je geen kans om te worstelen. Hoe langer je doet over het schrijven van een boek en hoe meer tijd je besteedt aan het schrijven van een artikel, hoe meer je jezelf onderdompelt in dat proces en dat proces bouwt verbindingen in de hersenen en het zorgt ervoor dat je opnieuw nadenkt over hoeveel je begrijpt vanwege je worsteling om het samen te voegen en de zinnen in de juiste volgorde te zetten.

Die worsteling is juist het voordeel dat we in ons leven ontvangen. Zoals in de taxonomie van Bloom. Hij zegt dat onderaan het onthouden staat. Dat is volgens zijn decennialange onderzoek het minst effectief. Dat is de minst effectieve manier om een competent persoon te worden, alleen maar onthouden. Helemaal bovenaan, naarmate deze piramide omhoog gaat, worstelt men meer. En wat staat er helemaal bovenaan de piramide?

Creëren. Om iets te creëren moet ik nu opnieuw nadenken en het in mijn eigen woorden uitdrukken, in overeenstemming met het origineel, en om het in mijn eigen woorden uit te drukken is veel denkkracht nodig. En die denkkracht herstructureert je hersenen. En juist die herstructurering maakt je tot de denker, de onderzoeker waar we het over hebben gehad.

Ja, dus je gebruikt de taxonomie van Bloom (leermodel) ook in je lessen, nietwaar? Hoe precies? Kun je me vertellen hoe?

Bloom’s taxonomie wordt gebruikt voor studenten door vragen te bedenken. En bij het formuleren van deze vragen wordt geholpen door AI. Dus ik neem mijn aantekeningen en stop die in de AI en zeg: ‘Maak vijf unieke vragen op basis van dit materiaal en dan zal ik die vragen bekijken. En meestal zijn ze niet zo geweldig. Maar ik gebruik het sjabloon van die vragen en pas het aan. Vervolgens presenteer ik dat aan mijn lieve studenten.

Zodat ze zelf kunnen creëren.

Zodat ze zelf kunnen creëren. En ik wil dat ze ‘worstelen’, want worstelen leidt tot effectief leren. Worstelen leidt tot effectief leren.

Op je website yesvedanta.com heb je een specifieke Vedanta-tool met AI, een specifieke prompt. Hoe zit het daarmee?

Op de website staat een tool voor AI, en deze tool is gemaakt om de reden die ik eerder heb genoemd, namelijk om de hiaten op te vullen van die studenten die geen kans hebben om hun vragen op een andere manier beantwoord te krijgen. En dus wordt AI veel gebruikt. Gebruikers zijn tevreden en het nieuws verspreidt zich.

Er is dus een duidelijke markt, er is een duidelijke behoefte aan dit soort AI voor directe reacties. Dit is dus specifiek ontworpen om diegenen te helpen die deze antwoorden willen. Ze hebben gewoon geen zin om het aan een levende leraar te vragen, of ze voelen zich gewoon meer op hun gemak online.

Over deze moderne dingen en de toekomst gesproken. De toekomst is natuurlijk aan Ishvara. Maar als je een visie op Vedanta kunt ontwikkelen, waar zou Vedanta dan over 10, 20, 30 jaar staan? Is er enig gevaar? Is de traditie specifiek beschermd, of denk je dat ze zich door haar eigen dynamiek zal verspreiden? En zie je Vedanta misschien groeien?

Ik denk dat Vedanta altijd een niche zal blijven. Het is een gerichte niche onder degenen die een gekwalificeerde mind hebben. Of we het nu hebben over het verleden, het heden of de toekomst, ik denk dat Vedanta altijd een niche zal blijven. Er zijn zelfs mensen die bekend zijn met non-dualiteit en die, wanneer ze over Vedanta horen, niet begrijpen wat het is.

Dus denken ze dat dit niet voor hen is. En zelfs in India hebben we de zes filosofische scholen. En zelfs daar blijft Vedanta altijd de kleinste, minst bekende niche van allemaal.

Toch hebben we het over iets dat totaal universeel is. Maar wat maakt Vedanta dan uniek?

Wat Vedanta uniek maakt, is dat het niet over een geloofssysteem gaat, maar over de werkelijkheid.

De werkelijkheid is iets dat je niet kunt claimen. Ik kan geen aanspraak maken op lucht, jij kunt geen aanspraak maken op de zon. Geen van ons beiden kan aanspraak maken op het bestaan, omdat dat vanzelfsprekend is. Het zijn geen dingen waarin ik geloof, het zijn dingen die ik waarneem. De plaats van Vedanta is dus het erkennen van wat er beschikbaar is. Het wordt gewoon gemist, omdat we afgeleid zijn of omdat de scores gewoon niet naar die pure waarheid wijzen, naar de kern ervan.

Ze praten misschien over facetten ervan, maar in termen van hoe het is: (verheft zijn stem) ‘dit is wat het is’. Zoals expliciet: ‘hier is wat het is’. Dat is wat Vedanta is. En soms is het te veel voor de geest. Omdat de geest soms meer wil horen, zoals devotie of gezangen of iets dat zachter is.

Dus nogmaals, het is een niche en een niche vereist altijd een specifieke geest. Een geest die klaar is om deze leringen te begrijpen. Daarom noemt Krishna in hoofdstuk 9 van de Gita deze kennis waar we het over hebben rāja guhyaṁ rāja vidyā. Met andere woorden, het is de koning van de geheimen en het is de koning van de kennis. Dus ook al is het openbaar, het blijft een geheim. Krishna zei dit duizenden jaren geleden. Het was toen een openbaar geheim. Het is nu een openbaar geheim. Hoe zit het met de toekomst? Nou, je had me deze vraag 500 jaar geleden kunnen stellen.

Ja, maar er is iets dat me nu intrigeert. Want de waarheid wordt onthuld door kennis. Maar het maakt ook deel uit van het plan, van de opzet, dat er zoiets als Vedanta bestaat. Moet een middel om kennis te vergaren ‘om uit de matrix te komen’ zich dus in de matrix bevinden? Zodat het er altijd zal zijn? Is dat een logische stelling?

Ik zou zeggen dat het logisch is voor zover het gaat om het observeren van wat er is en het opschrijven ervan. Met andere woorden, zwaartekracht zal er altijd zijn. En wie zich ook manifesteert op een planeet met deze zwaartekracht, zal in een bepaalde staat van kalmte observeren hoe een object naar beneden wordt getrokken en zich afvragen wat deze onzichtbare kracht is die een object naar beneden trekt. En dat zullen ze vastleggen. Wat Vedanta betreft, is dat precies wat Vedanta is. Het is gewoon observeren wat er al beschikbaar is. We hebben het gewoon te druk om het te herkennen, omdat we, zoals ik al eerder zei, afgeleid zijn.

Vedanta bevindt zich dus altijd in elke schepping, omdat de schepping altijd wordt beheerst door wetten en er altijd een waarnemer en een denker in die wetten is die zal zeggen: hé, daar heb ik nog nooit over nagedacht.

Dit is waar.

Dan moet Ishvara antwoorden geven. Er worden vragen gesteld, nietwaar?

Er worden vragen gesteld en Ishvara geeft altijd het antwoord. We beginnen gewoon te luisteren.

We beginnen te luisteren en we zeggen: ‘O, het antwoord heeft altijd al tot mij gesproken’. De zwaartekracht heeft altijd al tot mij gesproken. Ik hoorde het alleen niet. Dus Vedanta is zo.

Je houdt van woordspelletjes, nietwaar? Geef alsjeblieft alleen antwoord in drie of vier trefwoorden. Hoe ziet een André Vas satsang eruit?

‘Liefde van mijn leven’.

En tot slot: ‘Maakt het uit of maakt het niet uit?’

‘Het maakt niet uit, en het maakt uit.

(Lachend, handen schuddend)

OM TAT SAT